“We willen in ons achterhoofd levend houden dat onze ideeën het potentieel hebben om verandering teweeg te brengen. Veel jonge vrouwen denken nog niet aan hun menopauze, het voelt te ver weg. Dat is ook zo, maar voor je het weet, ben je er toch. De eerste klachten kunnen al vanaf je veertigste, dat is nog heel jong. Dan ben je vaak nog bezig met jonge kinderen op te voeden. Misschien vind je het ook wel moeilijk om daarover met je vriendinnen te praten. We willen aantonen dat bewustwording én levensstijl echt een positieve impact kunnen hebben”, legt Vanessa De Bock uit.
Luka Van Leugenhaege en zij zijn lectoren en onderzoekers aan de AP Hogeschool, werden beiden opgeleid als vroedvrouwen en verzamelen al sinds 2018 data over de menopauze. Ze kwamen terecht bij Nina Van Eekert, sociologe bij de Universiteit Antwerpen en de Katholieke Universiteit Leuven (Sociologie en Seksuologie) en prof. Sarah Lebeer en dr. Sarah Ahannach, onderzoekers van het Isala project (UAntwerpen Microbiologie). Samen wonnen ze het Zaaifonds in 2024.
Het verhaal begint in 2018. Toen kwamen Vanessa De Bock en haar collega Brigitte Bernaerts (tevens menopauzeconsulente) op het idee om menopauze als onderwerp te integreren in de opleiding vroedkunde. Hun studenten leerden al over vruchtbaarheid, zwanger worden en kinderen krijgen, met de toevoeging van de menopauze, was de cirkel, of de vruchtbaarheidscyclus, rond. “We brachten dit bewustzijn 7 jaar geleden bij jonge zorgverleners en nu stellen we vast dat er in de maatschappij wel wat beweegt om een groter bewustzijn te creëren en niet enkel bij vrouwen”, legt Vanessa uit. Het is een normaal deel van ons leven, maar het beïnvloedt er bijna een derde van, op een heleboel verschillende manieren. Hoe kan het dan dat er zo weinig over geweten of gepraat wordt?
“Vorig onderzoek naar de menopauze in Vlaanderen liep bijna 10 jaar geleden, dat is best oud in de academische wereld,” merken de onderzoekers op. Dankzij een opdracht van hun studenten die interviews met vrouwen in hun nabije omgeving afnamen, werden meer en minder bekende klachten in Vlaanderen in kaart gebracht, een waarachtige Meno Map. Er kan nu niet enkel nieuw, maar ook op een nieuwe en meer uitgebreide manier onderzoek gevoerd worden. Er schijnt een holistisch licht over een problematiek die vaak enkel met medicijnen behandeld wordt. Dat mag best, maar is niet altijd nodig, of wordt soms zelfs foutief voorgeschreven. De impact van de menopauze op ons mentale en sociale leven blijft vandaag nog onderbelicht, maar simpele ingrepen in de levensstijl en women centered care in de gezondheidszorg kunnen enorme positieve gevolgen hebben.
Mannen zijn overwegend vaak het onderwerp van medische studies. Deze groep vrouwelijke onderzoekers wil daar verandering in brengen. “We hebben een heel vrouwenteam achter ons”, vertelt Luka Van Leugenhaege, “Naast het binnenhalen van het AUHA-Zaaifonds, is het een lopend vuurtje. We komen vanzelf andere onderzoekers tegen die van ons project hebben gehoord en willen meewerken. Dat wakkert ons enthousiasme enkel maar aan”. Zo wordt er op de Universiteit van Antwerpen bij het Isala project op microbiologisch niveau gekeken naar de veranderingen van de vaginale flora tijdens de menopauze. Daarmee kunnen mogelijks problemen vroegtijdig gedetecteerd en verholpen worden.
Vroeg of laat krijgen we er als vrouw allemaal mee te maken, maar het taboe rond menopauze mogen we nu echt wel in het verleden laten. Deze onderzoekers zien ook de emancipatorische kracht van hun onderzoek. De aandacht die het thema krijgt, kan heel wat vrouwen empoweren.
Aan dit project werken mee: Sarah Ahannach (UAntwerpen), Vanessa De Bock (AP Hogeschool), Sarah Lebeer (UAntwerpen), Nina Van Eekert (UAntwerpen) en Luka Van Leugenhaege (AP Hogeschool).
Tekst: Camilla Peeters – Foto: Jelle Jansegers